MỖI ĐỨA TRẺ LÀ MỘT NGHỆ SĨ

Nguyên tác: Carolyn Mehlomakulu, nhà trị liệu hôn nhân - gia đình và trị liệu nghệ thuật, ĐH Loyola Marymount, Los Angeles, Hoa Kỳ.

Nguồn: "How to Talk to Kids About Their Art" - Blog "Creativity In Therapy"

N.M.T lược dịch

"Mỗi đứa trẻ là một nghệ sĩ. Vấn đề là làm sao để duy trì con người nghệ sĩ ấy một khi chúng ta lớn lên." _ Pablo Picasso

Khi một đứa trẻ đem khoe sản phẩm nghệ thuật mà trẻ mới sáng tạo nên, người lớn chúng ta thường hay mở lời khen ngợi trẻ: "Ồ, giỏi quá!" hoặc "Thật là đẹp!"

Mặc dù là có ý tốt, những lời khen này thực sự KHÔNG hữu ích lắm nếu chúng ta muốn khuyến khích trẻ giãi bày thông qua nghệ thuật. Việc này cần được lưu ý cả khi ta tương tác với trẻ ở nhà lẫn trong bối cảnh khi làm trị liệu.

Nếu ngạc nhiên khi nghe thấy điều này, bạn nên suy nghĩ đôi điều sau đây:

- Trẻ nên làm nghệ thuật dựa trên chính ý tưởng, sở thích và khả năng sáng tạo của chính mình;

- Trẻ nên tự mình trải nghiệm cảm giác vui thích, tự hào và cảm nhận về sự hoàn thành công việc trong khi làm nghệ thuật;

- Trẻ nên được tự do trong việc đón nhận lấy những nguy cơ cũng như có lúc phạm sai lầm trong khi làm nghệ thuật;

- Trẻ nên được phép làm sản phẩm nghệ thuật theo kiểu bừa bộn, xấu xí, hoặc đơn giản chỉ cho vui mà thôi;

- Trẻ cũng nên làm nghệ thuật mà không bị phán xét hoặc so sánh.

Nếu bạn là một nhà trị liệu nghệ thuật, khi làm việc với trẻ, bạn nên tránh nói ra những lời tán thưởng hoặc những lời bình có ý phán xét. Bạn có lẽ nên nói để thân chủ của bạn hiểu rằng "tiến trình quan trọng hơn là sản phẩm" và điều chính yếu trong nghệ thuật trị liệu không phải chỉ để làm nên những sản phẩm đẹp mắt!

Đừng để trẻ hình thành thói quen chỉ biết dựa trên sự chấp thuận, hài lòng của những người lớn. Lòng tự tin và tự trọng thực sự chỉ được hình thành dựa trên sự cảm nhận của trẻ về chính khả năng của mình, cảm nhận về sự tự hào và tự làm chủ bản thân của chính mình. Lòng tự trọng nếu chỉ dựa trên sự ngợi khen của người khác thì sẽ rất mong manh và dễ bị thương tổn.

Không phải sản phẩm nghệ thuật nào cũng có tính "hoàn hảo" và xứng đáng để được khen ngợi. Trẻ không nên bị mắc mứu vào chuyện khen chê hoặc phải tuân theo sự kỳ vọng đến từ bên ngoài, mà từ đó khiến trẻ lo ngại chuyện mình bị thất bại. Sự sáng tạo thực sự chính là phải biết sẵn lòng đón nhận những nguy cơ.

Kết quả nhận được từ tiến trình sáng tạo là ở chỗ giúp trẻ vui thú và khám phá, chứ không phải để tạo nên những sản phẩm "đẹp". Ngay cả những lời khen cũng có thể khiến trẻ nhập tâm những sự phê phán và so sánh, rồi sau đó trẻ tự phán xét chính mình - Có sản phẩm "tốt" thì ngược lại cũng sẽ có những sản phẩm "không tốt"!

Điều nên làm là bạn có thể nói chuyện với trẻ về những gì trẻ tạo nên thông qua sản phẩm. Bên trong những sản phẩm đó, có thể chất chứa những "câu chuyện" mà đứa trẻ muốn nói ra...